تهران، لاله زار جنوبی، مجتمع تجاری بوشهری، طبقه دوم، پلاک 5

۱۰ ۲۰ ۵۳ ۳۳ - ۰۲۱

۲۰ ۱۰ ۵۳ ۳۳ - ۰۲۱

۲۳۹ ۶۶ ۶۸ ۰۹۱۲

روغن

برای کسب اطلاعات بیشتر و یا خرید انواع روغن ترانس با کارشناسان آرکا تماس بگیرید.

 روغن ترانسفورماتور

نقش روغن در ترانسفورماتور چیست؟

از جمله عواملی که روغن نقش مستقیم روی ترانس دارد عبارتند از:

  1. خنک کنندگی
  2. انتقال دهنده اطلاعات
  3. عایق الکتریکی
  4. طول عمر زیادتر و تضمین پایداری شیمیائی برای ترانسفورماتور
  5. جلوگیری از خوردگی مواد عایق و قسمتهای فلزی ترانسفورماتور
  6. آببندی و جمع آوری و حمل مواد ناخالصی ناشی از کارکرد به خارج از محیط سیستم
  7. خاموش کردن جرقه الکتریکی
  8. مطابقت با سایر تجهیزات و مواد

نقش خنک کنندگی روغن ترانس

میدانهای مغناطیسی و الکتریکی در ترانسفورماتور تلفات انرژی ایجاد می کنند که گرمای حاصل از این تلفات باعث گرمایش هسته، سیم پیچ مسی و سایر قطعات رسانا شده و در نتیجه دمای ترانس بالا می رود.
چنانچه ترانسفورماتور خنک نشود، دمای تجهیزات بیش از حد افزایش پیدا می کند که روغن در این مرحله نقش خنک کنندگی خود را ایفا کرده و با انتقال حرارت از ورق هسته، سیم پیچ و سایر قطعات، از افزایش بیش ا ز حد دما جلوگیری به عمل می آورد.

نقش عایقی روغن ترانس

طراحی تجهیزات برقی بر مبنای نیاز آنها به سیستمهای عایقی مناسب که شامل مواد جامد و مایع می باشند انجام می گیرد. در یک سیستم عایق قسمت مایع نقش حیاتی ایفا می کند و باید قادر باشد تا در مقابل تنشهای الکتریکی مقاومت کند.

نقش روغن ترانس به عنوان انتقال دهنده اطلاعات

روغن در ترانسفورماتور تنها به عنوان یک مایع خنک کننده و عایق عمل نمی کند بلکه به عنوان یک حلال مانند خون در بدن یک موجود زنده با تمام قسمتهای ترانس برق در تماس است. به اضافه اینکه روغن ترانسورماتور پیر شده و ترکیبات اکسید شده تولید نموده و همچنین در مدت عمر طبیعی خود مقداری از مواد عایقی جامد در ترانسفورماتور را در خود حل می کند که ذرات، ترکیبات فورانیک، آب و اسیدها از جمله مواد حاصل از تجزیه مواد عایقی جامد می باشند. بالا بودن غیر طبیعی مقدار ذرات، ترکیبات فورانیک، آب و اسید موجود در روغن نشان دهنده وضعیت غیر طبیعی در ترانسفورماتور می باشد. به وجود آمدن چنین وضعیتی در روغن معمولاً به دلیل بالا رفتن بیش از اندازه دما می باشد که باعث می شود مولکولهای روغن شکسته شده و گازهای محلول در روغن ایجاد شود. تجزیه و تحلیل سرعت تولید و از بین رفتن این گازها نشانگر و ضعیت ترانس می باشد.

ساختار شیمیایی روغن ترانسفورماتور

روغن مخصوص ترانسفورماتور دارای سه کلاس است که دمای ریزش ویسکوزیته و اشتعال آنها فرق می کند. روغنها با پایه نفتنیک و روغنهای با پایه پارافنیک دارای عکس العمل های جداگانه اند.

 

 

یک روغن ترانس معدنی عمدتاً شامل مولکولهای مرکب از کربن و هیدروژن با ساختارهای متفاوت است. حروف N.P.A نشان دهنده ساختار اصلی روغن ترانسفورماتور معدنی هستند.

N نشان دهنده ساختار نفتنیک می باشد. مولکولهای این گروه با نام عمومی سیکلو آلکانها شناخته می شوند.

P نشان دهنده ساختار پارافینیک می باشد. این گروه از مولکولها می توانند به صورت زنجیری یا شاخه دار باشند. نوع زنجیری نرمال آلکانها هستند که با نام عمومی واکسها شناخته می شوند.

A مخصوص ساختار آروماتیک می باشد. کلیه روغنهای ترانسفورماتور شامل مقداری مولکولهای آروماتیک هستند. میزان تفاوت در انواع هیدرو کربنهای موجود در یک روغن بستگی به روغن خام اولیه و روشهای مورد استفاده جهت تصفیه دارد. روغن های ترانس اغلب تحت عنوان دو گروه نفتنیک یا پارا فینیک طبقه بندی می شوند. طبقه بندی روغنها از روغن با درصد بالای پارافینیک که با استفاده از IR اندازه گیری می شوند، انجام می گیرد. تنوع ترکیبات هیدرو کربن در روغن ترانسفورماتور بستگی به خوراک اولیه و نوع فرایند انجام شده بر روی روغن دارد. معمولا روغن های پایه نفتنیک و پارافینیک با توجه به مشخصات فیزیکی و شیمیائی که دارند در ساخت انواع روغن ترانسفورماتور مورد استفاده قرار می گیرند.

مشخصات روغن ترانسفورماتور مطلوب

خواص ذاتی روغن تاثیر مستقیم بر عملکرد روغن در داخل ترانسفورماتور مورد توجه می باشد. این خواص ذاتی شامل: ویسکوزیته، نقطه ریزش، دانسیته، نقطه اشتعال و .. می باشد.
همچنین بالا بردن خواص تصفیه ای روغن ، موجب عمر بالا و کم کردن اثر متقابل روغن با اجزای تشکیل دهنده ترانس می گردد. این خواص شامل: مقدار گوگرد، ترکیبات آروماتیک، درصد اسیدهای آلی و… است. همچنین در فرآیند تصفیه شیمیائی پارامتر های الکتریکی محصول مورد توجه قرار می گیرند. در ذیل توضیحات مختصری در خصوص هر یک از پارامتر های روغن توضیح داده شده است:

۱- ویسکوزیته روغن ترانس

از مشخصه های روغن خوب ترانس، کمتر بودن ویسکوزیته و درجه چسبندگی آن است. زیرا هرچه ویسکوزیته کمتر باشد، روغن به راحتی میتواند به عنوان یک سیال انتقال دهنده حرارت انجام وظیفه نماید. از آنجاییکه جابجایی روغن در انتقال حرارت بسیار موثر است، حرارت تولید شده در داخل ترانسفورماتور به وسیله انتقال و جابجایی روغن از عایقهای جامد نزدیک هسته به روغن عایقی منتقل شده و این سیلان روغن میباشد که قادر است هرچه زودتر این حرارت را به خارج از ترانس رسانده و یا در رادیاتورها به وسیله تبادل حرارت ترانس را خنک کند. عامل تعیین کننده در این عمل مقدار ویسکوزیته میباشد. هر چقدر ویسکوزیته کمتر باشد، این فرآیند بهراحتی انجام میشود.

۲- نقطه اشتعال روغن ترانس

توجه به نقطه اشتعال به دلیل موارد ایمنی در ترانسفورماتور ضروری است. استاندارد IEC 60296 روش کاپ بسته (پسنکی مارتین) را به منظور اندازه گیری نقطه اشتعال تصریح کرده است. در استاندارد ASTM D 3487 روش کاپ باز مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج به دست آمده با استفاده از روش کاپ بسته ۵-۱۰c˚ کمتر از نتایج به دست آمده با استفاده از روش کاپ باز می باشد. نقطه اشتعال ارتباط مستقیم با اجزا سبک موجود در روغن دارد و به شدت به آلودگی های حاصل از روغنهای سبک مانند گازوئیل و بنزین حساس است. هر چند که بازده تکرار پذیری هر دو روش نسبتاً پائین می باشد و لیکن استفاده از روش کاپ بسته اهمیت دارد.

۳- دانسیته روغن ترانس

تعیین دانسیته روغن ترانس توزیع در مناطق سردسیر به منظور اجتناب از شناور شدن یخ در سطح روغن (در دمای پایین) و همچنین جهت محاسبه وزن کلی ترانسفورماتور ضروری می باشد. شناور شدن یخ در سطح روغن در هنگامی اتاق می افتد که مقداری آب غیر محلول در روغن ترانسفورماتوری که هنوز در مدار قرار نگرفته وجود داشته باشد. این امر باعث ایجاد اشکال در زمان شروع به کار ترانسفورماتور می شود.

۴- مقاومت در برابر اکسیداسیون

در بازار دو نوع روغن ترانس برق وجود دارد: روغن حاوی مواد افزودنی آنتی اکسیدان (inhibited) و روغن عاری از مواد افزودنی آنتی اکسیدان (uninhibited)

۵- مقدار آب روغن ترانس

حلالیت آب در روغن ترانس وابسته به دما و مقدار مولکولهای قطبی آروماتیک موجود در روغن ترانس است. مقدار حلالیت بستگی به روش تصفیه و دمای مورد استفاده در حین عمل تصفیه دارد. اگر مقدار آب موجود در روغن ترانس بالا باشد باعث می شود روغن به هنگام انجام عملیات گاز زدایی به شدت کف کند، کف ایجاد شده ناشی از تبخیر آب موجود می باشد. البته باید به این مورد توجه کرد که کف پایدار در سیستمهای آلوده یافت می شود. به عنوان مثال روغنهای آلوده به ذرات یا آلوده به سایر مایعات نامناسب، به عنوان یک قانون کلی مایعات تمیز هیچ گاه کف نمی کنند.

۶- شکست عایقی روغن ترانس

این خصوصیت بسیار پیچیده و وابسته به پارامترهایی از قبیل مقدار ذرات، نوع ذرات، مقدار آب و روش انجام آزمایش می باشد. روش معمول جهت اندازه گیری ولتاژ شکست استاندارد IEC 60156 و استاندارد ASTM D1816 است. در این دو روش الکترودها کروی یا گوی شکل و با فاصله ۵/۲-۲ میلی متر از یکدیگر قرار دارند. ولتاژ با سرعت ۲KV/s، افزایش پیدا می کند تا زمانی که شکست اتفاق بیافتد، نتیجه میانگین شش آزمایش پیاپی خواهد بود .

۷- ضریب تلفات عایقی یا Δtg

با قرار گرفتن عایقها در میدان الکتریکی، علاوه بر تلفات اهمی، یک تلفات دی الکتریک ناشی از جریان نشتی از عایق به وجود میآید. در مدلسازی الکتریکی یک عایق، آن را به صورت یک خازن سری شده با یک مقاومت نشان میدهند. مقدار تلفات دی الکتریک ناشی از نشتی محدوده جریان عایق است که متناسب با فرکانس نیز میباشد

۸- کشش بین سطحی روغن ترانس

این پارامتر، نیروی میان سطح آب و روغن ترانس را اندازه گیری می کند. کشش بین سطحی بستگی به گروههای قطبی موجود در روغن ترانس دارد. روغنهای ترانس جدید بهتر است کشش بین سطحی حداقل ۴۰ mN/m داشته باشند.

۹- اسیدیته روغن ترانس

در روغن ترانس تازه تصفیه شده، انتظار می رود اسیدیته کمتر از %۰٫۰۳ mgKOH به جرم روغن ترانس g باشد. اگر عدد اسیدی روغن ترانس بیشتر از مقدار مذکور باشد می تواند بر روی قسمتهای فلزی تجهیزات اثر گذاشته و عمر روغن ترانس کاهش پیدا کند.

۱۰- خوردگی در روغن ترانس

در IEC 60296 این پارامتر با استفاده از یک نوار مس که به مدت ۱۹ ساعت در روغن ترانس با دمای c˚ ۱۴۰ غوطه ور است اندازه گیری می شود. حساسیت مس در مقابل خوردگی حاصل از ترکیبات سولفور موجود در روغن ترانس بالاست بنابراین جواب منفی به آزمایش فوق، تضمین کننده عدم خوردگی سایر فلزات حساس در تجهیزات موجود در ترانسفورماتور در مقابل تماس با روغن ترانس می باشد .

بطور خلاصه ویژگی یک روغن ترانس خوب شامل این موارد است:

– استقامت دیالکتریک یا ولتاژ شکست
– قابلیت انتقال حرارت خوب
– ویسکوزیته پائین
– نقطه ریزش یا سیلان پائین
– نقطه اشتعال بالا
– تمایل به اکسیداسیون و تشکیل لجن کم
– ضریب تلفات عایق پائین
– مقاومت مخصوص زیاد
– شرایط کار روغن
خواص عمده روغن ترانس از نظر ارزیابی قابلیت سرویس دهی آن به شرایط محیط بهره برداری از آن بستگی دارد. قبل از انتخاب روغن ترانس باید شرایط سرویس و مکان مورد استفاده را ملاحظه نمود.

 

عوامل موثر بر خواص و کیفیت روغن ترانس

مهمترین عوامل تغییر دهنده روغن ترانس عبارتند از:

  1. تغییرات درجه حرارت محیط
  2. بار سیستم و سطوح مورد استفاده
  3. آلودگی و ناخالصیهای موجود
  4. امکان حضور هوا و نفوذ آن در سیستم روغن
  5. فضا و موقعیت نصب ترانس از لحاظ حریق و …
  6. عملیات و نحوه نگهداری واحدها

روغن های مخصوص

ترانسفورماتور های با روغن های معمولی باید در مکانی به کار روند که در معرض آتش و انفجار نباشند و احتمال جرقه های دائمی در اثر قطع و وصل کلید وجود نداشته باشد.
همچنین برای نصب ترانس در زیرزمینها و مناطق مهم، دستورالعملهای خاصی وجود دارد. این موارد در سیستمهای توزیع به علت شرایط محیط بهره برداری و محدودیتهای اجرایی، کاربرد ترانس های مخصوص همچون ترانس های خشک و ترانس های مقاوم در برابر آتش سوزی و انفجار، بسیار کاربرد پیدا کرده است.
روغن هایی که در ترانس های مخصوص به کار می روند، قابل اشتعال نبوده و کهنه نمی شوند؛ پس لجنی نیز تشکیل نمی شود و نیاز به تصفیه روغن نیز ندارند. اما از نظر اقتصادی نسبت به روغن های معمولی گرانتر هستند. روغن های سنتزی مقاوم در برابر حریق برای این ترانس ها قابل استفاده می باشند، ولی خواص الکتریکی آنها مانند روغن های عایقی نمی باشند. این روغن ها همچنین لعاب عایقها و همچنین لاستیک را در خود حل می نمایند. بنابراین آنها را نبایستی در ظروفی که دارای این پوشش ها هستند، به کار برد.

سرویس های دوره ای و نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور

سرویس های هفتگی

  1. بازرسی دمای روغن ترانس و سیم پیج در صورت موجود بودن ترمومتر و زوغن سیم پیچ
  2. بازرسی رطوبت گیر
  3. بازرسی سطح روغن ترانس

سرویس های ماهانه

  1. بازرسی اتصالات پیچ و مهره ای و نقاط جوش از جهت نشت روغن ترانس
  2. بازرسی نشتی روغن ترانس از مقره ها

سرویس های شش ماهه

  1. بازرسی رنگ نهایی و تمیز نمودن سطوح
  2. تمیز نمودن چینی مقره ها
  3. بازرسی رله بوخهلتس در صورت موجود بودن

سرویس های سالیانه

  1. بازرسی سیستم های حفاظتی زمین
  2. کنترل عملکرد کلید تنظیم ولتاژ در تمامی پله ها جهت تمیز نمودن کنتاکت ها در حالت بی برقی ترانسفورماتور
  3. بازرسی چفت و بست الکتریکی

سرویس های ۲ساله

  1. بازرسی برقگیرهای حفاظتی شاخکی

سرویس های ۵ ساله

  1. نمونه گیری و تست روغن ترانس

نمونه برداری روغن ترانسفورماتور

الف) ظروف نمونه برداری

ظروف نمونه برداری روغن می بایستی از انواع زیر باشد:

  • استوانه ای از استیل
  • ظرف شیشه ای قهوه ای رنگ

ب) میزان روغن ترانس برای نمونه برداری

جهت انجام تست در کارگاه (تست ولتاژ شکست و محتویات آب)، نمونه روغن ترانس به میزان یک لیتر، و برای انجام آزمایشات در آزمایشگاه بر روی نمونه روغن ترانس سه لیتر نمونه مورد نیاز می باشد.

ج) شرایط و نحوه نمونه برداری روغن ترانسفورماتور:

  1. برای نمونه برداری فقط از ظروف تمیز و خشک استفاده گردد.
  2. نمونه گیری تنها باید در صورتی انجام شود که اطمینان داشت دمای نمونه بزرگتر یا مساوی دمای روغن ترانسفورماتور باشد .
  3. قبل از نمونه گیری، شیر نمونه برداری را کاملا تمیز کنید به طوری که عاری از هر گونه آلودگی باشد.
  4. قبل از پر کردن ظروف نمونه برداری ، حداقل دو بار آنرا بوسیله روغن ترانسفورماتور شستشو دهید.
  5. به شیر نمونه گیری یک اتصال دهنده با واشر آببندی ، سر شیلنگ و شیلنگ مقاوم در مقابل روغن ترانس به طول mm 300-500 متصل نمایید (شکل ۱و ۳).
  6. شیلنگ را بگونه ای وارد بطری کنید که انتهای آن فاصله کمی تا کف بطری داشته باشد .
  7. شیر را باز کرده و شیشه را از پایین به بالا و به آرامی پر کنید تا روغن ترانس از شیشه سرریز شود.
  8. در صورتیکه از شیر تخلیه جهت نمونه برداری استفاده می شود دقت شود که شیر به آرامی باز شده و از نمونه برداری روغن ترانس با فشار زیاد جلو گیری گردد (شکل ۲).
  9. شیر را بسته و بلافاصله درب شیشه را ببندید.
  10. روغن ترانس نمونه برداری شده نبایستی در معرض تابش نور قرار گیرد.

 

 

کنترل روغن ترانسفورماتور

پیش از شروع کار بازبینی، باید کلیه اتصال های ترانسفورماتور به خارج قطع و سپس نقاط اتصال با شبکه را اتصال کوتاه و نیز اتصال به زمین کرد سپس موارد زیر را کنترل نمود:

۱- سطح روغن

سطح روغن ترانس باید کنترل و در صورت نیاز اضافه گردد. بر روی دیواره های منبع انبساط یک روغن نمای شیشه ای قرار دارد که ارتفاع روغن ترانس را نشان می دهد. این نشان دهنده شیشه ای معمولاً تا ۳ درجه حرارت مختلف علامت گذاری شده که در آن درجه حرارت ها، سطح روغن ترانس نبایستی پایین تر از علامت مزبور باشد. شیشه روغن نما را باید تمیز نمود. چنانچه سطح روغن ترانس به زیر علامت Min رسیده باشد احتمال می رود که ترانسفورماتور رطوبت گرفته باشد. که در این صورت لازم است وضعیت آن قبل از اضافه کردن روغن ارزیابی گردد. در خصوص ترانسفورماتورهای هرمتیک توجه شود که گوی داخل روغن نمای چشمی در بالا قرار داشته باشد.

۲- آزمایش وضعیت روغن

اگر مخزن و منبع انبساط همواره مطابق دستورالعمل با روغن پر باشند، کافی است هرپنج سال یکبار روغن موجود در ترانسفورماتور از نظر مقدار رطوبت جذب شده آزمایش و استقامت الکتریکی روغن اندازه گیری شود. در صورتی که استقامت الکتریکی روغن کمتر از ۳۰KVA/2.5mm باشد، باید ترانسفورماتور طبق دستورالعمل مربوطه رطوبت زدایی و روغن آن تصفیه و یا تعویض گردد.

۳- آب بندی

جهت حصول اطمینان از آب بند بودن ترانسفورماتور بایستی تمامی اتصالات پیچ و مهره ای مخزن و منبع انبساط در وضعیت گرم کنترل و در صورت لزوم آچارکشی شود. در خصوص ترانسفورماتورهای هرمتیک با توجه به اهمیت ویژه ایزوله بودن داخل مخزن از محیط بیرونی به این مبحث توجه بسیار شود.

۴- منبع انبساط یا کنسرواتور

با توجه به تغییرات بار و درجه حرارت محیط ترانسفورماتور به تبع آن، درجه حرارت روغن ترانسفورماتور تغییر می نماید و این تغییر درجه حرارت ایجاد تغییراتی در حجم روغن داخل ترانسفورماتور می نماید. لذا برای اینکه مطمن باشیم داخل تانک همواره پر از روغن است، برای ترانسفورماتورهای بالاتر از ۶ کیلو ولت و ۲۵ کیلو ولت آمپر یک منبع انبساط در بالای تانک قرار می دهند که به آن منبع ذخیره یا منبع کنسرواتور نیز می گویند. منبع انبساط معمولاً یک ظرف فلزی استوانه ای شکل می باشد که به تانک ترانسفورماتور مرتبط است.

درجه حرارت روغن هنگامی که افزایش می یابد و حجم روغن زیاد می شود، روغن اضافی از طریق لوله مرتبط به طرف منبع انبساط می رود. هنگامی که درجه حرارت کاهش می یابد، مجدداً روغن به تانک برمیگردد. برای کنترل سطح روغن از روغن نما یا نشانگر روغن استفاده میشود. منبع انبساط را بر روی نگهدارنده هایی به اندازه طول بوشینگ های فشار قوی بالا نگه می دارند تا در هر شرایطی بالاترین نقطه این بوشینگها خالی از روغن نگردد.

۵- دستگاه رطوبت گیر، سیلیکاژل تنفس کننده

ترانسفورماتور در حین کار گرم شده و اگر با هوا ارتباط داشته باشد، رطوبت آن را نیز جذب می کند. همچنین اکسیژن هوا باعث اکسید شدن روغن، گرم، کدر و سیاه شدن آن می شود. با افزایش این امر لجن سیاهی در کف ترانسفورماتور و روی سیم پیچها می نشیند و باعث گرمتر شدن ترانسفورماتور می گردد. همچنین رطوبت جذب شده ایجاد اسیدهای اضافی در داخل روغن کرده و باعث از بین رفتن عایق ترانسفورماتور می شود. قسمت عمده رطوبت از طریق هوای خارج، وارد ترانسفورماتور می گردد. رطوبت گیر وظیفه دارد هوایی را که مخزن انبساط روغن از بیرون می کشد، از گرد و غبار و رطوبت پاک کند. مقدار سلیکاژل داخل دستگاه رطوبت گیر ترانسفورماتور برای استفاده به مدت شش ماه تا یک سال می باشد. این زمان بستگی به اندازه ترانس، میزان بار و شرایط محیط می باشد. در ضمن حجم دستگاه رطوبت گیر هم از روی همین عوامل تعیین می شود. نخستین بار که ترانس مورد بهره برداری قرار گرفت، باید به طور مرتب رطوبت گیر ترانس را مورد بررسی قرار داد و تغییر رنگ و کیفیت آن را در کارت شناسنامه ای هر ترانس ثبت نمود تا در شرایط جوی خاص ترانس مورد نظر، عمر  دانه های رطوبت گیر حدوداً در چه دوره زمانی میباشد، تعیین شود. در تمامی دستورالعملهای بهره برداری از ترانس آمده است که: زمانی که ۲/۱ الی ۳/۲ دانه های رطوبت گیر تغییر رنگ داده باشند و به رنگ صورتی کمرنگ درآمده باشد، حتماً باید دانه های سیلیکاژل یا رطوبت گیر را تعویض نمود. دانه ها تغییر رنگ داده سیلیکاژل یا رطوبت گیر را میتوان با حرارت خشک کرده و دوباره احیا نمود و برای استفاده در دفعات بعدی در ظرفی عاری از هرگونه رطوبت و منفذ ذخیره و نگهداری کرد.

 

 

نگهداری روغن ترانسفورماتور

واضح است که پیشرفت و بهبود در امر نگهداری و سرویس به موقع روغن ترانسفورماتور به کاهش مسایل عملی مربوط به آن کمک می کند. نکته ای که توسط استفاده کنندگان ترانس مطرح گردیده است اطلاع از درجه فساد روغن و عوامل آن می باشد که در دو حالت روغن های نو (استفاده نشده) و روغن های در سرویس (در حال بهره برداری) مطرح می باشد.

الف) روغن های نو

طبق نظریه اکثر قریب به اتفاق استفاده کنندگان بهتر است روغن ترانس بعد از خروج از پالایشگاه بلافاصله در داخل تانک ترانس تزریق نموده و استفاده شود. زیرا نگهداری و انبارداری روغنها خود دارای دستورالعمل ها و شرایط ویژه ای است. در پالایشگاه مقدار رطوبت داخل روغن ppm 3۰ بوده و حتی در فرآیند پالایش روغن که دارای عملیات ویژه گاز زدایی نیز باشد، این مقدار به ppm 1۰ تنزل می یابد. با این حال در مراحل حمل و نقل و عملیات جابجایی و تزریق روغن به تانک ترانس، تماس آن با هوا اجتناب ناپذیر بوده، عملیات گاززدایی و فیلتراسیون و تصفیه قبل از مصرف و یا راه اندازی انجام می شود.

«عملیات روغنزنی» به ترانسفورماتورهای فشار قوی خود دارای مراحلی است که در دستورالعمل های نصب و راه اندازی آنها بیان شده است. در این نوع ترانس های بزرگ منبع انبساط و قسمتی از روغن ترانس به صورت جداگانه به محل حمل می گردد و قسمت های خالی ترانسفورماتور با گاز ازت تحت فشار پر می شود و درپوش های آن آب بندی می گردد. برای حفظ استقامت الکتریکی دی الکتریک باید کلیه پیشبینی های لازم در کارگاه نصب به عمل آید تا از نفوذ هرگونه رطوبت و هوای غبارآلود به سطح روغن یا حباب هوا به داخل تانک ترانس و منبع انبساط جلوگیری به عمل آید. مشخصات ارائه شده توسط استاندارد IEC 296 برای روغن های نو و استفاده نشده می باشد و شامل روغن های دارای مواد افزودنی ضداکسیداسیون و بدون آن می باشد.

ب) روغن های در سرویس

مصرف کنندگان روغن ترانس در کشورهای مختلف برای کنترل کیفیت و نگهداری روغن ترانس دستورالعملهای مخصوص به خود دارند و در این خصوص یک دستورالعمل عمومی از طرف IEC-422 نیز توصیه شده است. به منظور کنترل کیفیت روغن ترانس در شرایط  بهره برداری و تجزیه و تحلیل علل فساد آن، اندازه گیری سالانه این مشخصات روغن بسیار مفید است:

  1. استقامت دی الکتریک (IEC-156)
  2. اسیدیته روغن(IEC)
  3. ضریب تلفات عایقی (IEC-250)
  4. (IEC-296 A) کشش سطحی
  5. مقدار گازهای حل شده در روغن (IEC-599)

در مقایسه با روغن نو ترانس، علاوه بر این مقادیر، رنگ و بوی روغن ترانس اطلاعات مفیدی در این زمینه  میتواند بدست دهد. استقامت دی الکتریک روغن ترانس در زمان بهره برداری اهمیت فراوانی دارد و مقدار آن باید به طور منظم کنترل و ثبت شود و در صورتی که مقدار آن کمتر از حد مجاز گردد، روغن باید تحت عمل تصفیه فیزیکی قرار گیرد. تغییرات اسیدیته روغن ترانس در زمان بهره برداری معمولاً بعنوان معیاری جهت تعیین عمر مفید روغن ترانس تلقی می شود و در بعضی موارد تغییرات آن بطور دقیق کنترل میشود که افزایش ناگهانی آن معرف شرایط کار غیرعادی ترانسفورماتور میباشد. ضریب تلفات عایقی و کشش سطحی روغن ترانس نیز جهت کنترل کیفیت روغن ترانس و تفسیر علل فساد آن به کار می رود، ولی مقدار اسیدیته روغن ترانس معیار اصلی است. زیرا اکسیداسیون روغن ترانس و حضور ترکیبات قطبی محلول در روغن ترانس موجب تشدید فساد روغن ترانس شده و بالاخره حالت تشکیل لجن در روغن ترانس به وجود می آید که در این صورت روغن ترانس باید تعویض یا احیا شود. از مقدار گازهای محلول در روغن برای کنترل کیفیت و آنالیز آنها در تجزیه و تحلیل و بروز شرایط غیرعادی در کار ترانس های بزرگ استفاده می شود.

منابع مورد استفاده: کاتالوگهای ایران ترانسفو، نشریه فن اوری سیمان