روغن ترانسفورماتور ( زنگان ایران ترانسفو – ارم شیمی – آپار APAR – نیناس NYNAS و … )

روغن ترانس زنگان ایران ترانسفو

روغن ترانس ارم شیمی

روغن ترانس نیناس

کارکردهای روغن ترانسفورماتور

روغن ترانس به عنوان عایق الکتریکی یکی از اجزای اصلی ترانسفورماتورهای روغنی محسوب می شود که همزمان نقش های موثر زیر را در ترانسفورماتور ایفا می کند:

عایق الکتریکی

هدف اولیه بکارگیری روغن ترانس بهره گیری از خاصیت عایق الکتریکی آن بوده است. روغن در بسیاری از تجهیزات قدرت به تنهایی و یا به همراه سایر المان ها نقش عایقی دارد. در ترانسفورماتورهای روغنی، سیم پیچ ها با کاغذ عایق پیچی شده، سپس در روغن غوطه ور می شوند و بدین ترتیب سیستم عایقی سیم پیچ ها شکل می گیرد. علاوه بر سیم پیچ ها، هادی های سربندی، راد بوشینگ ها و سایر متعلقات در مخزن روغن نسبت به سایر اجزا و بدنه ترانسفورماتور عایق می شوند.

خنک سازی

روغن ترانس در اثر حرارت ناشی از میدان های الکتریکی و مغناطیسی و تلفات در هسته، سیم پیچ و سایر اجزا، منبسط شده و با گردش در رادیاتورها، حرارت دفع شده را به فضای بیرون منتقل می کند. گاهی این فرایند با کمک سیستم چرخش اجباری روغن در مخرن توسط پمپ ها، تسریع می شود.

جلوگیری از خوردگی مواد و قسمتهای فلزی

روغن ترانسفورماتور از تماس کلیه اجزا با هوا و همچنین ورود رطوبت به داخل مخزن جلوگیری می کند. به این ترتیب مانع خوردگی مواد و قسمت های فلزی ترانسفورماتور می شود.

عامل ارزیابی وضعیت سلامت ترانسفورماتور

روغن ترانس در مدت عمر طبیعی خود مقداری از مواد حاصل از تجزیه و یا ترکیب مواد عایقی موجود و اجزای ترانسفورماتور و یا عوامل بیرونی نفوذ کرده به داخل آن را جذب و در خود حل می کند. ذرات معلق، ترکیبات فورانیک، آب و اسیدها از جمله مواد حاصل از تجزیه مواد عایقی جامد در ترانسفورماتورها می باشند. بالا بودن غیر طبیعی مقدار موارد یادشده موجود در روغن نشان دهنده وضعیت غیر طبیعی در ترانسفورماتور می باشد. به گونه ای که هر یک از مقادیر به عنوان شاخص ارزیابی وضعیت بخش یا رفتار معینی از ترانسفورماتور می باشد. به این ترتیب یکی از روش های ارزیابی سلامت و وضعیت ترانسفورماتورها و حتی عیب یابی، نمونه گیری و تست و آنالیز روغن در آزمایشگاه ها می باشد.

انواع روغن ترانسفورماتور

در ترانسفورماتورها دو نوع اصلی روغن ترانسفورماتور وجود دارد:

روغن ترانسفورماتور مبتنی بر پارافین

روغن ترانسفورماتور مبتنی بر نفتا

روغن نفتا نسبت به روغن پارافین راحت تر اکسیده می شود. اما محصول اکسیداسیون – یعنی لجن – در روغن نفتا قابل حل تر از لجن حاصل از روغن پارافین است. بنابراین لجن روغن نفتا در پایین ترانسفورماتور رسوب نمی شود. از این رو مانع گردش جریان همرفت روغن نمی شود ، به این معنی که سیستم خنک کننده ترانسفورماتور را مختل نمی کند.

اگرچه روغن پارافین از میزان اکسیداسیون پایین تری نسبت به روغن نفتا برخوردار است ، اما محصول اکسیداسیون (لجن) حل شونده نیست و در ته مخزن رسوب می شود. این لجن به عنوان سد در سیستم خنک کننده ترانسفورماتور عمل می کند.

مشکل دیگر روغن مستقر در پارافین که موم های حل شده در داخل آن می توانند به نقطه ریزش بالایی منجر شوند. اگرچه این مسئله در شرایط آب و هوای گرم (مانند هند) مسئله ای نیست.

با وجود مضراتی که در بالا به آن اشاره شد ، روغن مبتنی بر پارافین به دلیل در دسترس بودن زیاد هنوز هم در بسیاری از کشورها (مانند هند) مورد استفاده قرار می گیرد.

عوامل موثر در از بین بردن خواص روغن ترانسفورماتور :

١ – نفوذ رطوبت و آب در فضای داخلی ترانسفورماتور

٢ – دمای محیط بالا

۳- اکسیداسیون واسیدی شدن روغن

۴ – وارد شدن ذرات معلق و ناخالصی در روغن

۵ – اضافه بار

نکاتی در مورد نگهداری روغن ترانسفورماتور :

١ – حمل ونقل روغن و ترانسفورماتور :

اگر ترانسفورماتور درحال لرزش باشد گاز از روغن آزاد شده ودرلابلای سیم پیچ ها قرار می گیرد . این مسئله کاھش مقاومت عایقی قبل از شروع کار ترانسفورماتور را به دنبال دارد . بنابراین باید از وارد شدن تکان های شدید به آن جلوگیری کرد .ھمواره باید آن را دروضعیت مستقیم و ایستاده نگه داشت ودرھیچ حالتی بیش از ۱۵ درجه کج نشود.

٢ – نمونه برداری روغن ترانسفورماتور برای آزمایش :

درطول عمر ترانسفورماتور ، نمونه برداری از روغن باید حداقل سالی یک مرتبه صورت گیرد . چنان چه مخزن و منبع انبساط ھمیشه تا حدنیاز پر از روغن بوده باشند ومحفظه رطوبت گیر سالم و ماده رطوبت گیر به موقع احیاء ویا تعویض شده باشد ، ھرپنج سال یک بار استقامت الکتریکی روغن موجود درترانسفورماتور اندازه گیری شود ھمچنین درصورتی که سطح روغن به زیر علامت ، MIN  رسیده باشد ، احتمال جذب رطوبت توسط ترانسفورماتور وجود دارد ودراین حالت نیز می بایست استقامت الکتریکیروغن اندازه گیری شود .
مقدار نمونه روغن برای آزمایش های عادی ۵۰۰ میلی لیتر و برای آزمایش های اسیدی ۱۰۰ میلی لیتر میباشد . جهت نمونه برداری از پیچ تخلیه روغن که درقسمت تحتانی ترانسفورماتور تعبیه شده است باید به اندازه ای بازشود که روغن از سوراخ های پیش بینی شده درپیچ موردنظر بصورت یکنواخت و به شکل مویی خارج شود نه اینکه بصورت فوران زیاد و پراکنده خارج گردد . به ھنگام نمونه برداری روغن ، برای تمیز نگه داشتن آن از فیبر های حل شده باید ابتدا قدری از روغن دورریخته شود وبعد نمونه برداری گردد . اگر روغن موقعی که ھنوز داغ است نمونه برداری گردد بیشتر مشخص کننده واقعیت است.

نکات قابل توجه در نمونه برداری روغن ترانسفورماتور :

١ – ظرف نمونه برداری روغن ترانسفورماتور می بایست بطری شیشه ای تیره رنگ با درب پیچ دار باشد . تیره رنگ بودن شیشه به این دلیل است که روغن تحت تأثیر نور تغییر کیفیت می دهد.

٢ – ظروف نمونه برداری باید به طریق آزمایشگاهی کاملاً تمیز ، شستشو وبه دقت خشک گردد.

۳- قبل از برداشت نمونه روغن ترانسفورماتور  می بایست بطری های نمونه گیری با روغنی که برای نمونه درنظرگرفته شده است شستشو شود.

۴- به ھنگام برداشت نمونه روغن ترانسفورماتور دقت شود آلودگی خارجی وارد نمونه نشود

۵ – ظرف نمونه برداری روغن کاملاً از روغن ترانسفورماتور پرنشود و فضای کافی جهت انبساط روغن دراثرحرارت درنظرگرفته شود.

۶ – نمونه روغن ترانسفورماتور برداشت شده نباید حرارت ببیند ضمن اینکه می بایست از وارد شدن تکان های شدید و شوک به آن جلوگیری شود زیرا تکان های شدید نظیرپرتاب شیشه باعث آزاد شدن گاز در روغن می شود.

٧ – مشخصات ترانسفورماتور و تاریخ نمونه گیری روی شیشه درج شود پس از نمونه برداری می بایست نمونه روغن ترانسفورماتور برداشت شده درفاصله کمتراز یک روز به آزمایشگاه روغن ارسال شود،استقامت عایقی روغن توسط دستگاه آزمایش روغن سنجیده می شود . دستگاه آزمایش روغن در استاندارد IEC دوکره به قطر ۱۲٫۵ میلی متر و به فاصله ۲٫۵ میلی متر از ھم ازدو نیمکره استفاده VDE خوا هد بود دراستاندارد می شودظرف آزمایش به آھستگی توسط روغن نمونه پر می شود بطوری که حباب هوا درآن تشکیل نشود.  دمای روغن حدود ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد باشد ، حداکثر ده دقیقه پس از پرشدن محفظه روغن اولین آزمایش انجام می شود ولتاژ آزمایش آھسته افزایش داده می شود تا شکست اتفاق افتد ،پس از آن توسط یک میله شیشه ای خشک و تمیز به قطر
۲ میلی متر روغن بین دو کره ھم زده می شود و تا حد ممکن می بایست از تولید حباب جلوگیری کرد .برای پنج آزمایش باقیمانده ، ولتاژ یک دقیقھ پس ازبین رفتن حباب های هوا اعمال می شود . اگر حباب های هوا کاملاً از بین نروند ، می بایست پنج دقیقه پس از ھر آزمایش ، جهت آزمایش بعدی صبرکرد.

درپایان نتایج ۶ مرحله آزمایش یادداشت و میانگین آن بعنوان ولتاژ شکست منظور می شود . این میانگین براساس استاندارد IEC است ولی طبق سایر استاندارد ها میانگین ۵ آزمایش آخر بعنوان استقامت عایقی روغن منظور می شود . اگر ولتاژ شکست یکی از ۶ آزمایش بیشتر از ۱۵ درصد ازمقادیر استاندارد فاصله داشته باشد باید آزمایش را با نمونه جدید تکرارنمود . پس از کسب نتایج فوق ، درصورتی که ولتاژ شکست درروغن کارکرده کمتراز ۳۰ کیلوولت باشد می بایست مجدداً نمونه گیری و آزمایش را تکرار کرد . درصورتی که نتایج مرحله اول تکرارشود ، روغن نیاز به تصفیه دارد ، برای روغن نو وتصفیه شده ، ولتاژ شکست می بایست بیش از ۵۰ کیلوولت باشد.